Wirtualny atlas roślin: Rozmaryn lekarski / Rosmarinus officinalis

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) – gatunek krzewu, należący do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje w stanie dzikim w rejonie Morza Śródziemnego: Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie, Algieria, Maroko, Tunezja, Cypr, Turcja, dawna Jugosławia, Grecja, Włochy, Francja, Portugalia, Hiszpania. Jest uprawiany w wielu krajach świata.

Liście równowąskolancetowate, skórzaste, brzegiem podwinięte, na wierzchu ciemnozielone, spodem kutnerowate. Kwiaty niebieskie lub różowe z odcieniami, o dwuwargowym, dzwonkowatym. 5-ząbkowym kielichu. Korona owłosiona z 2-łatkową wargą górną i 3-łatkową dolną; środkowa warga dolnej wargi jest odgięta i mocno wklęsła. W środku 2 pręciki i 1 słupek. Roślina miododajna, owadopylna. Pokrój aromatyczny, wiecznie zielony krzew o wysokości do 2 m. Łodyga czterokancista, drewniejąca w drugim roku. Owoc rozłupnia.

Roślina uprawna. Uprawiano ją już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji. Obecnie do największych producentów należą Francja, Hiszpania, Włochy, Grecja i Meksyk.
Roślina lecznicza: zawiera olejki – cyneol, pinen, cymen, borneol oraz kwas rozmarynowy.
Działanie: odkażające, pobudzające, wzmacnia pamięć. Stosowany w postaci naparu jest środkiem żółciopędnym oraz pomaga w dolegliwościach dyspeptycznych, natomiast dodawany do rozgrzewających kąpieli pomaga w bólach mięśniowych, stanach reumatycznych oraz zaburzeniach układu obwodowego. Pomocniczo stosowany w kamicy żółciowej, ogólnym osłabieniu, zwiększaniu sprawności fizycznej oraz psychicznej. Bywa stosowany, jako środek przyspieszający rekonwalescencję po zabiegach chirurgicznych lub ciężkich chorobach (pobudza trawienie i apetyt).
Sztuka kulinarna: roślina przyprawowa, używana głównie w kuchni hiszpańskiej, bałkańskiej, meksykańskiej do mięs, wędlin i sosów. Kwiaty dodaje się do sałatek, a kandyzowanymi ozdabia się potrawy. Łodyga może być używana jako szpikulec do szaszłyków – nadaje im zapach i smak.
Z liści otrzymuje się antyseptyczny środek do mycia przyborów w łazience, a dodane do kąpieli pobudzają krążenie krwi.
Roślina ozdobna. W Polsce jest uprawiany w doniczkach jako roślina pokojowa. Jest to "staroświecka" roślina uprawna – jedna z najdawniej uprawianych u nas roślin doniczkowych. Latem można go przetrzymywać na werandach, balkonach, w ogródku.

Rozmaryn wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym i perfumeryjnym (patrz larendogra).
Nazywano go świeżym powiewem morza. Był uważany za symbol wiernej miłości.
Hiszpanie darzą go dużą czcią, gdyż według wierzeń dał schronienie Matce Boskiej w czasie ucieczki do Egiptu. Gdy powiesiła swój niebieski płaszcz na krzewie, białe dotychczas kwiaty zabarwiły się na niebiesko.
Rzucano go na podłogę w salach sądowych jako ochronę przed gorączką więzienną.
W niektórych wioskach płótno lniane suszono na krzakach rozmarynu.
Naparem płucze się ciemne włosy.
Gałązka rozmarynu rzucona w ogień odstrasza owady.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2018-12-04 22:39:07]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=51596243. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-22].
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
BorgisB. Sp. BorgisB., Kwas rozmarynowy, ważny składnik terapeutyczny niektórych surowców roślinnych • Postępy Fitoterapii 1-2/2002 • Czytelnia Medyczna BORGIS, www.czytelniamedyczna.pl [dostęp 2016-04-21] .
Agnieszka Mike-Jeziorska: Rozmaryn lekarski (pol.). 2013. [dostęp 2013-06-10].
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Przypisane cechy

	ogólne	krzew
	ogólne	roślina lecznicza
	ogólne	roślina jadalna
	ogólne	roślina miododajna
	ogólne	roślina ozdobna
	ogólne	roślina użytkowa
	barwa kwiatów	płatki różowe
	barwa kwiatów	płatki niebieskie
	symetria kwiatu	kwiat grzbiecisty
	symetria kwiatu	symetria dzwonkowata
	symetria kwiatu	grzbiecista, języczkowata (5-ząbkowa)
	kształt blaszki	liście lancetowate
	kształt blaszki	liście wąskie i wydłużone
	kształt blaszki	liście równowąske
	rodzaj owoców	rozłupki
	szacowana wysokość łodygi	od pasa do wysokości człowieka (100 < x < 200 cm)