Wirtualny atlas roślin: Prawoślaz lekarski / Althaea officinalis

Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis L.) – gatunek rośliny zielnej należący do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. W Polsce jest kenofitem, jako gatunek dziko rosnący występuje na niżu, jest także uprawiany.

Liście ulistnienie skrętoległe. Liście posiadają długie ogonki i mają około 7–10 cm długości. Blaszka jest kształtu sercowatego lub jajowatego z 3–5 płytkimi klapami i brzegiem karbowanym bądz ząbkowanym. Unerwienie dłoniaste. Ogonki i obydwie powierzchnie blaszki są szarawozielone i gęsto owłosione. Kwiaty różowe, dość duże, umieszczone głównie na wierzchołku łodygi w kątach liści, pojedynczo lub po kilka. Są to kwiaty promieniste, 5-krotne, a ich liczne pręciki zrośnięte są nitkami w rurkę wokół słupka. Pokrój roślina o wysokości do 1,5 m. Cała roślina jest owłosiona miękkimi, szarymi włoskami. Owoce rozłupnie rozpadające się na liczne ciemnobrunatne, nerkowate i płaskie rozłupki.

Biologia i występowanie

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Siedlisko: solniska, murawy, łąki, rowy. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Agropyro-Rumicion crispi.

Surowiec zielarski
Korzeń prawoślazu (Radix Althaeae) i liść prawoślazu (Althaeae folium). W korzeniu występuje śluz jako główny składnik czynny (5-10%), pektyny (ponad 10%), skrobia, sacharoza (około 10%), olej tłusty, związki białkowe, asparaginę i betainę, lecytynę, składniki mineralne i inne. W liściu – śluz sięgający zawartości nawet 10%, olejek lotny, kwasy organiczne, związki flawonowe, skopoletyna i inne.
Działanie
Surowce używane do wyrobu preparatów przeciwkaszlowych jako środki powlekające, łagodzące, osłaniające. Pomagają w stanach zapalnych przewodu pokarmowego – podrażnieniach, uszkodzeniach nabłonka, wrzodach żołądka, nadkwaśności, zaparciach, w schorzeniach górnych dróg oddechowych takich jak nieżyt oskrzeli i gardła z kaszlem. Ze względu na brak składników silnie działających i przyjemny smak często stosowane w pediatrii. Zewnętrznie w postaci kataplazmów do okładów zmiękczających. Ostatnio wykazano, że śluz zawarty w korzeniach i liściach przy podaniu pozajelitowym wywiera działanie hipoglikemiczne.
Zbiór i suszenie
Roślina ta uprawiana jest do celów farmaceutycznych. Korzenie uzyskuje się z roślin dwuletnich na jesieni. Bezpośrednio po zbiorze korzeń jest zazwyczaj pozbawiony kory pierwotnej, jest to korzeń prawoślazu tzw. okorowany. W celu zachowania jasnej barwy korzeń okorowany powinien być suszony w temperaturze 40 °C. Liście łodygowe zbierane są przed kwitnieniem i suszone na powietrzu w cieniu.

Sztuka kulinarna: sproszkowane korzenie podgrzewane z cukrem tworzą delikatną, słodką masę, stosowaną w cukiernictwie (pianka marshmallow). Zawierają skrobię, pektyny, asparaginę, sole mineralne, garbniki, betainę.
Roślina ozdobna. Czasami (rzadko) jest uprawiany w celach ozdobnych. W uprawie wymaga gleby głębokiej, dobrze nawożonej i wilgotnej.

Źródło informacji: Wikipedia : wolna encyklopedia [dostęp: 2018-08-30 21:23:15]. Dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=53864047. Główni autorzy artykułu w Wikipedii: zobacz listę.

Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-19].
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Stanisław Kohlmünzer: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. V unowocześnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 669. ISBN 83-200-2846-9.
Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.

Przypisane cechy

	ogólne	roślina lecznicza
	ogólne	roślina jadalna
	ogólne	roślina ozdobna
	ogólne	roślina użytkowa
	ogólne	bylina
	barwa kwiatów	płatki różowe
	liczba płatków	płatków pięć
	symetria kwiatu	kwiat promienisty
	kształt blaszki	liście sercowate
	kształt blaszki	liście jajowate
	ulistnienie	liście skrętoległe
	ulistnienie	liście owłosione
	ulistnienie	ogonek liściowy obecny
	ulistnienie	ząbkowany
	ulistnienie	karbowany
	kolor owoców	brązowe
	rodzaj owoców	rozłupki
	wygląd łodygi	łodyga owłosiona
	szacowana wysokość łodygi	od pasa do wysokości człowieka (100 < x < 200 cm)
	pora kwitnienia	lipiec
	pora kwitnienia	sierpień